អ្នកជំនាញបារម្ភថា កម្ពុជានឹងជាប់ផុងកាន់តែខ្លាំងក្រោមឥទ្ធិពលមហាអំណាចចិន ដោយសារអតុល្យភាពផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម
2024.10.21
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជួបពិភាក្សាការងារជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន លោក លី ឈាង (Li Qiang) ក្នុងឱកាសនៃការចូលរួមក្នុង “វេទិកាខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ លើកទី៣” នៅរដ្ឋធានីប៉េកាំង ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី១៧ តុលា ២០២៣។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត
ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងចិនមានកំណើនបន្ថែមទៀតនៅក្នុងរយៈពេល៩ខែ ក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ នេះ គឺបានកើនដល់ជាង ១១ប៊ីលានដុល្លារ ឬជាង ១១ពាន់លានដុល្លារ (១១,១៤៧ ពាន់លាន)។
កម្ពុជារំពឹងថាអាចនឹងមានឱកាសនាំចេញទំនិញ ពិសេសផលិតផលកសិកម្មបន្ថែមទៀតទៅប្រទេសចិន។
ផ្ទុយទៅវិញអ្នកឃ្លាំមើលបារម្ភថា អតុល្យភាពពាណិជ្ជកម្មបង្ហាញថា កម្ពុជានាំចេញទៅចិនអាចនាំឱ្យកម្ពុជាជួបបញ្ហាជាច្រើនរួម ទាំងបញ្ហាវិបត្តិបំណុល តាមរយៈកម្ចី ដើម្បីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។
បើទោះជាទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីបានកើនឡើងបន្ថែមទៀតក្ដីក៏ការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជាទៅលក់នៅប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ នៅតែតិចតួចបើប្រៀបធៀបនឹងទំហំទំនិញដែលចិននាំមកលក់នៅកម្ពុជា។
អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជាបានចេញផ្សាយស្ថិតិពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងបណ្ដាប្រទេសសំខាន់ៗមួយចំនួននៅក្នុងរយៈពេល៣ត្រីមាស ឬ ៩ខែ ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ ដែលបង្ហាញថាប្រទេសចិនស្ថិតនៅលេខរៀងទី១ នៃតារាង។ ក្នុងនោះទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងចិនបានកើនឡើងដល់ជាង ១១ប៊ីលានដុល្លារ ឬជាង ១១ពាន់លានដុល្លារ (១១,១៤៧) កើនឡើង ២២,៥% បើប្រៀបធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ២០២៣។ ប៉ុន្តែទំហំការនាំចេញទំនិញកម្ពុជាទៅចិនមានកម្រិតតិចតួចបំផុត បើប្រៀបធៀបនឹងការនាំចូលទំនិញផ្ទាល់ពីប្រទេសចិនដែលមានតម្លៃជិត ១០ ប៊ីលានដុល្លារ (៩,៨៦៨)។ ទំនិញដែលកម្ពុជានាំចូលពីចិនភាគច្រើនជាវត្ថុធាតុដើមផ្នែកកាត់ដេរ គ្រឿងចក្រ យានយន្ត គ្រឿងឧបភោគបរិភោគ គ្រឿងអេឡិចត្រូនិក លោហធាតុ បរិក្ខារ និងថ្នាំពេទ្យ។ ចំណែកទំនិញនាំចេញវិញមានដូចជាសំលៀកបំពាក់ អង្ករ ចេក ស្វាយ ដំឡូងមី និងផលនេសាទ។
ទាំងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធ និងទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត តែងតែលើកឡើងពីក្ដីសង្ឃឹមថាកម្ពុជានឹងមានឱកាសនាំចេញផលិតផលកសិកម្មទៅប្រទេសមហាអំណាចទី២របស់ពិភពលោកនេះបន្ថែមទៀត នៅក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីកម្ពុជា ចិន និងកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងតំបន់ (RCEP)។
ផ្ទុយទៅវិញអ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយលោក គឹម សុខ លើកឡើងថា ត្រង់នេះបង្ហាញឱ្យឃើញច្បាស់ថា ប្រទេសចិនពុំបានផ្ដល់ការអនុគ្រោះណាមួយដល់កម្ពុជាទេ ផ្ទុយទៅវិញចិនកំពុងធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ដោយមានលក្ខខណ្ឌធ្វើឱ្យកម្ពុជាគ្មានលទ្ធភាពប្រកួតប្រជែងជាមួយស្តង់ដាររបស់ចិន ទើបការនាំចេញទៅចិនទាប ដែលខុសគ្នាស្រឡះពីការអនុគ្រោះ ដែលកម្ពុជាទទួលបានពីបណ្ដាប្រទេសលោកសេរី។
លោក គឹម សុខ៖ «គឺជាការបង្ហាញថា កម្ពុជាគឺជាគូប្រកួតប្រជែងពាណិជ្ជកម្ម មិនមែនចិនអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្មដល់កម្ពុជាទេ គឺកាលណាកម្ពុជាមានសមត្ថភាពផលិតតិចគឺនាំទៅចិនបានតិច ហើយនៅពេលចិនមានសមត្ថភាពផលិតច្រើនគេនាំមកកម្ពុជាកាន់តែច្រើន។ ទី១ បច្ចេកទេសផលិតកម្មរបស់កម្ពុជាក៏នៅទាបជាងចិនឆ្ងាយណាស់។ ទី២ ទំហំទុនរបស់ចិនក៏ធំ។ ដូច្នេះគេក៏អាចពង្រីកកម្លាំងផលិតកម្មគេលឿន និងទាន់ពេលវេលា។ ប្រកួតមិនឈ្នះចិនទេ»។
តារាងស្ថិតិពាណិជ្ជកម្មរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករឱ្យដឹងទៀតថាប្រទេសទី២ នៃតារាងនេះបន្ទាប់ពីចិន គឺសហរដ្ឋអាមេរិក។ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិកក្នុងរយៈពេល ៩ខែមកនេះគឺជិត ៨ពាន់លានដុល្លារ (៧,៨០១) កើនឡើង ១០,២% ក្នុងនោះការនាំចេញទំនិញពីកម្ពុជាទៅអាមេរិកជាង ៧ពាន់លានដុល្លារ (៧,៦០៨)។ តួលេខនេះនៅតែបង្ហាញថា អាមេរិកនៅតែឈរជួរមុខជាទីផ្សារទិញទំនិញពីកម្ពុជា បើទោះបីជា ជាច្រើនឆ្នាំចុងក្រោយនេះទំនាក់ទំនងកម្ពុជាអាមេរិកមានភាពល្អក់កករ មិនដូចទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជាចិន ដែលជាមិត្តដែកថែបនឹងគ្នាឡើយ។
នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលរំពឹងលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិន អ្នកតាមដានភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក លោក សេង វ៉ាន់លី លើកឡើងថា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មនៅក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះ ភាគច្រើនផ្ដល់ផលចំណេញទៅលើក្រុមហ៊ុនធំៗ។
លោក សេង វ៉ាន់លី៖ «អ្នកទទួលបានប្រយោជន៍គឺអ្នកនយោបាយ និងអ្នកនៅជុំវិញអ្នកមានឥទ្ធិពល មិនមែនកសិករ ឬក៏កសិកម្ម កសិដ្ឋានតូចតាចអាចរុញផលិតផលរបស់ខ្លួនចេញទៅលក់នៅទីផ្សារចិនបានទេ។ វាត្រូវការវិនិយោគធំ ហើយយើងត្រូវទទួលស្គាល់ថា ធម្មតាទីផ្សារនាំចេញគេទាមទារឱ្យមានស្ថិរភាពចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់។ អ៊ីចឹងកសិដ្ឋានតូចៗ ឬសហគ្រិនតូចៗប្រហែលជាពិបាកចាប់យកទីផ្សារចិន»។
យ៉ាងណាក៏ដោយអតុល្យភាពទំហំពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និងចិនទំនងជាដើមចមសំខាន់មួយ ដែលតម្រូវឱ្យកម្ពុជាខ្ចីលុយចិនបន្ថែមទៀត ដើម្បីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគាំពារវិស័យពាណិជ្ជកម្មពោលគឺដើម្បីប្រឹងរត់តាមឱ្យទាន់តម្រូវការរបស់ចិន។
លោក សេង វ៉ាន់លី មើលឃើញថា កម្ចីដើម្បីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទាំងនោះរួមមាន ការបង្កើតតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ផ្លូវតភ្ជាប់សម្រាប់ដឹកជញ្ជូនគ្រប់ប្រភេទ ជីកព្រែក កំពង់ផែ និងអាកាសយានដ្ឋានជាដើម។ លោក វ៉ាន់លី បន្តថា កម្ពុជាអាចនឹងធ្លាក់ចូលក្នុងវិបត្តិជំពាក់បំណុលចិនវ័ណ្ឌក ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តខ្ចីលុយពីចិនក្នុងគម្រោងទាំងនេះ និងមិនអាចគ្រប់គ្រងអំពើពុករលួយបាន។
លោក សេង វ៉ាន់លី៖ «មានការវិនិយោគចូលច្រើនទាមទារឱ្យមានវិនិយោគទៅលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វិនិយោគទៅលើកំពង់ផែ វិនិយោគទៅលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗ ទាំងរូបវន្ត ទាំងអរូបវន្ត ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាកែសម្រួលទាក់ទាញវិនិយោគពីចិនមក។ ពេលណាធ្វើហើយអាចមិន មានប្រសិទ្ធភាព អាចបន្តខ្ចីទៀត។ ទីបំផុតចំណូលទទួលបានពីការវិនិយោគតិច អត់ឆ្លើយតបនឹងបំណុលដែលខ្លួនឯងជាប់ ហ្នឹងវាបង្កើតបានទៅជាអន្ទាក់។ អ៊ីចឹងខ្ចីថែមអត់លុយសង ខ្ចីថែមទៀត។ ចំណុចហ្នឹងហើយដែលថា ការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋបច្ចុប្បន្នហ្នឹងខ្វះតម្លាភាព ពិបាកក្នុងការដែលស្ថាប័នឯករាជ្យត្រួតពិនិត្យ»។
ក្នុងរយៈពេល ១ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ កម្ពុជាបានក្លាយទៅជាដៃគូដ៏ល្អជាមួយចិនក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន។ គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗ នៅកម្ពុជាជាច្រើនបានកសាងឡើងពីប្រាក់កម្ចីផ្ដល់ដោយរដ្ឋាភិបាលចិន។ គម្រោងទាំងនោះរួមមាន៖ ព្រលានយន្តហោះសៀមរាបអង្គរអន្តរជាតិ ដែលមានតម្លៃជាង ១ពាន់លានដុល្លារ ផ្លូវល្បឿនលឿនភ្នំពេញក្រុងព្រះសីហនុ តម្លៃ ២ពាន់លានដុល្លារ ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញថ្មីនៅខេត្តកណ្ដាល ក្នុងតម្លៃ ១ពាន់ ៥រយលានដុល្លារជាដើម។
មកដល់ពេលនេះកម្ពុជាជំពាក់បំណុលបរទេសសរុបជាង ១១ពាន់លានដុល្លារ (១១,១៦) ក្នុងនោះចិនគឺជាម្ចាស់បំណុលធំជាងគេរបស់កម្ពុជា គឺជា ៤ពាន់លានដុល្លារ ហើយភាគច្រើនយកមកកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។
អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមបារម្ភថា កម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ដូចបណ្ដាប្រទេសក្រីក្រមួយចំនួន ដូចជា ឡាវ (Laos) ស្រីលង្កា (Sri Lanka) និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតនៅតំបន់ទ្វីបអាហ្វ្រិក បានបាត់បង់អធិបតេយ្យជាតិរបស់ខ្លួន ដោយសារក្រុមហ៊ុនវិនិយោគរបស់ចិនកេងប្រវ័ញ្ចធនធានធម្មជាតិ គ្រប់គ្រងកំពង់ផែ ឬតំបន់សំខាន់ៗក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនជាថ្នូរនឹងការដោះបំណុលចិន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ តម្កល់សាលក្រមកំបាំងមុខទៅលើប្រធានសហជីព លោក ម៉ម រិទ្ធី ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ១៨ខែ
- សភាអឺរ៉ុប ជំរុញឱ្យសើរើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅសល់៨០% និងដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់លើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា
- លោក ហ៊ុន សែន ស្នើមេដឹកនាំចិនឱ្យផ្ដល់ជំនួយ និងប្រាក់កម្ចីបន្ថែម ក្នុងគ្រាដែលកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុប
- ពលរដ្ឋ និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សធ្វើធម្មយាត្រាពីក្រុងកំពតមកភ្នំពេញ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស
- អ្នកវិភាគជំរុញឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យក្លាហានហ៊ាននិយាយជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន
អត្ថបទពេញនិយម
សេដ្ឋកិច្ច
