អង្គការអន្តរជាតិផ្នែកសិទ្ធិពលរដ្ឋថា កម្ពុជាជាប្រទេសកៀបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ
2024.12.05
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ថ្លែងក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងញូវយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី២២ កញ្ញា ២០២៣។
AP
បណ្ដាញអង្គការអន្តរជាតិឃ្លាំមើលសិទ្ធិពលរដ្ឋ ហៅកាត់ថា (CIVICUS) បានចេញរបាយការណ៍ស្ដីពី អំពីអំណាចរបស់ពលរដ្ឋនៅប្រទេសចំនួន១៩៨ រួមទាំងកម្ពុជាផងនៅឆ្នាំ២០២៤ ស្ថិតនៅក្រោម ការវាយប្រហារ។ របាយការណ៍ពិនិត្យឃើញថា លំហសេរីភាពនៅកម្ពុជាកាន់តែធ្លាក់ចុះនិងកៀបសង្កត់ធ្ងន់ធ្ងរ។
បណ្ដាញអង្គការអន្តរជាតិឃ្លាំមើលសិទ្ធិពលរដ្ឋបានចេញរបាយការណ៍នៅថ្ងៃទី៣ ធ្នូ បានលើកបានលើកឡើងថា នៅឆ្នាំ២០២៤នេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់ត្រកូលហ៊ុន គាបសង្កត់លំហសេរីភាពពលរដ្ឋ អង្គការសង្គមស៊ីវិល ឬអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសង្គមនិងនយោបាយធ្ងន់ធ្ងរ និងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ។
របាយការណ៍របស់ CIVICUS ស្ដីពី អំណាចរបស់ពលរដ្ឋស្ថិតនៅក្រោមការវាយប្រហារដោយរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ពិន្ទុកម្ពុជា ២៧ពិន្ទុ (២៧ពិន្ទុលើ១០០) ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលបិទលំហសិទ្ធិសេរីភាពអាក្រក់ជាងគេ។ កម្ពុជានៅលើប្រទេសប៉ាគីស្ថាន (Pakistan) តែមួយពិន្ទុ និងនៅលើប្រទេសបង់ក្លាដេស(Bangladesh ពិន្ទុ២៤) ដែលរបបផ្ដាច់ការ បង់ក្លាដេសនេះ ទើបតែដួលរលំកាលពីពេលថ្មីៗនេះ តែ ៣ពិន្ទុតែប៉ុណ្ណោះ។ ការដាក់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជាទៅក្នុងចំណោមប្រទេសដែលអាក្រក់ខាងបិទសិទ្ធិសេរីភាពនេះ ដោយក្នុងរបាយការណ៍នេះ រៀបរាប់លម្អិត ទាក់ទងនឹងរដ្ឋាភិបាល ដឹកនាំដោយត្រកូលហ៊ុន នៅឆ្នាំ២០២៤ បានដាក់គោលដៅកៀបសង្កត់ និងប្រើប្រាស់ច្បាប់ ឬតុលាការជាឧបករណ៍ផ្ដាច់មុខរបស់ខ្លួន ដើម្បីកាត់ទោសអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស អង្គការសង្គមស៊ីវិល សកម្មជនសង្គមនិងសកម្មជននយោបាយជាដើម។
របាយការណ៍ដដែលបានលើកពីករណីជាក់ស្ដែងជាច្រើនដូចជា ករណី រដ្ឋាភិបាលប្ដឹងលោក សឹង សែនករុណា អតីតអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ដោយហេតុផលនយោបាយ។ ករណីចាប់ខ្លួននិងកាត់ទោសលោក កើត សារ៉ាយ អតីតប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរឱ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន៤ឆ្នាំ ពីបទ«ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» និងបទ «មិនរាងចាលក្នុងបទមជ្ឈិម»។ ការចាប់ឃុំខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ នេះ បន្ទាប់ពីលោកបានទៅជួបអ្នកភូមិនៅខែត្រព្រះវិហារ ក្រោយពីអាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញពីដីធ្លី។ ក្រៅពីនេះ គឺក្រុមយុវជន អង្គការមាតាធម្មជាតិ និងសហគមន៍ដីធ្លីនៅខែត្រកោះកុងជាដើម។
អនុប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនិងដីធ្លីនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី មានប្រសាសន៍ថា លំហសេរីភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺន។ លោកបន្ថែមថា ឆ្នាំ២០២៤នេះ រដ្ឋាភិបាលបានចាប់ខ្លួនអ្នករិះគន់ជាបន្តបន្ទាប់។ ក្រៅពីការចាប់ខ្លួនមនុស្សនៅក្នុងស្រុក រដ្ឋាភិបាលក៏ចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋ និងពលករខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសយកមកដាក់គុកនៅកម្ពុជាដែរ។
លោក យិន ម៉េងលី៖ «លំហូរសេរីភាពនេះយើងមិនអាចនិយាយបានទូលំទូលាយទេ ដូចជារឿងនយោបាយព្រំដែន យើងអត់ហ៊ាននិយាយទេ។ ពលរដ្ឋបានត្រឹមខ្សឹបខ្សៀវគ្នាតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែបើប្រធានបទនិយាយសរសើរពីរដ្ឋាភិបាល ពីការអភិវឌ្ឍន៍យើងអាចនិយាយបានដោយសេរី»។
បន្ថែមពីនេះទៀត អង្គការ CIVICUS បានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍ថា ច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល រដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តប្រើច្បាប់នេះ ជាអាវុធ ដើម្បីបំបិទមាត់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាក់ស្ដែងដូចជា ក្រសួងមហាផ្ទៃបានប្រកាសកាលពេលថ្មីៗនេះថា នឹងបើកការស៊ើបអង្កេតទៅលើការប្រតិបត្តិការរបស់អង្គការសង់ត្រាល់ (CENTRAL) និងការប្រើប្រាស់មូលនិធិបរទេសជាដើម។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោក យិន ម៉េងលី មានប្រសាសន៍ថា ការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពនេះ មិនត្រឹមតែពលរដ្ឋសកម្មជនដីធ្លី សកម្មជននយោបាយជួបការលំបាកក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំប៉ុណ្ណោះទេ សូម្បីតែអ្នកធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សក៏ត្រូវបង្ខំចិត្តរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពខ្លួនឯងដែរ។
លោក យិន ម៉េងលី៖ «យើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល យើងធ្វើការដោយដោយផ្អែកលើលក្ខន្តិកៈ ដែលបានតម្កល់នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។ យើងមិនបានធ្វើអ្វីខុសទេ។ ប៉ុន្តែអ្នកធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សបញ្ហាចម្បង គឺតុលាការប្រើប្រាស់បទចោទបីសំខាន់ ក្នុងការចោទប្រកាន់គឺបទ បរិហារកេរ្តិ៍ ញុះញង់ និងវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមជាដើម»។
ក្រោយពីអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន បានផ្ទេរអំណាចឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែក ដឹកនាំបន្តត្រកូលហ៊ុន ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិអន្តរជាតិកត់សម្គាល់ឃើញថា រដ្ឋបាលរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះ បានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពកាន់តែខ្លាំង។ សព្វថ្ងៃនេះ សឹងតែមិនមានការជួបជុំសម្ដែងមតិនៅទីសាធារណៈហើយអាជ្ញាធររបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចាប់ខ្លួនមនុស្សឥតខ្វល់ពីការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិអន្តរជាតិឡើយ។
ការរឹតត្បិតនេះ រដ្ឋាភិបាលហាក់មិនខ្វល់អំពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចែងពីការបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពឡើយ។ មាត្រា៤១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាព ខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួនសេរីភាព ខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងបោះពុម្ពផ្សាយ និងសេរីភាពខាងជួបប្រជុំជាដើម។
អ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយ លោក គឹម សុខ មានប្រសាសន៍ថា ដោយផ្អែកលើរបាយការណ៍របស់អង្គការ CIVICUS បានដាក់ពិន្ទុកម្ពុជាអាក្រក់ខាងរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស នៅលើប្រទេសបង់ក្លាដេស តែ២ពិន្ទុនោះ គឺបង្ហាញថា ស្ថានភាពរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ជិតទៅដួលរលំដូចអតីតមេដឹកនាំបង់ក្លាដេសដែរ។
លោក គឹម សុខ៖ «កាលណាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធរបស់អ្នកមានអំណាច ក្នុងបុព្វហេតុដើម្បីតែការពារអំណាច នោះប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងប្រទេសក៏មិនអាចទ្រាំបានដែរ។ ប្រជា ពលរដ្ឋមើលឃើញថា វាជាការបំផ្លាញប្រទេសជាតិ ហើយការពារអំណាចដោយក្រុមបុគ្គល»។
កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤នេះ បណ្ដាញអង្គការអន្តរជាតិឃ្លាំមើលសិទ្ធិពលរដ្ឋ (CIVICUS) និង អង្គការវេទិកាអាស៊ី ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍ (FORUM-ASIA) បានដាក់របាយការណ៍ទៅកិច្ចប្រជុំដំណើរការត្រួតពិនិត្យជាសកលតាមកាលកំណត់ (UPR) របស់អង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៤៦។
ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ ពិនិត្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែរឹតត្បិតលើសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម ការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី និងការបញ្ចេញមតិ ចាប់តាំងពីការត្រួតពិនិត្យជាសកលតាមកាលកំណត់ (UPR) ឆ្នាំ២០១៩មក។
របាយការណ៍ដដែលថា រដ្ឋាភិបាលបានបរាជ័យជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងការដោះស្រាយការរឹតបន្តឹងធានាលើលំហសិទ្ធិពលរដ្ឋ ដូចដែលបានសន្យាជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ពួកគេមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះច្បាប់រឹតត្បិតស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (LANGO) ការរឹតបន្តឹងលើសហជីព និងការបង្ក្រាបក្រុមនយោបាយប្រឆាំង ដូចជា ការយាយី ការគំរាមកំហែង និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអ្នកសារព័ត៌មាន និងការបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ បំបិទសំឡេងរិះគន់ ការចាប់ខ្លួនតាមអំពើចិត្ត និងរឹតបន្តឹងហួសហេតុទៅលើអ្នកតវ៉ាដោយសន្តិវិធីជាដើម៕
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- លោក ឃួង ស្រេង ពីមន្ត្រីខណ្ឌតូចតាចទៅជាអភិបាលក្រុងភ្នំពេញដោយសារស្នាដៃបម្រើគ្រួសារត្រកូលហ៊ុន
- លោក ហ៊ុន ម៉ានី ស្នើឲ្យនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដកប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានចំនួន៤ ខេត្ត នៅជុំវិញតំបន់ព្រៃឡង់
- លោក ហេង សិទ្ធី ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដល់រុស្សីក្រោយស្នើឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ចុះចេញពីតំណែង
- ខ្មាន់កាំភ្លើងមិនទាន់ហ៊ានលាតត្រដាងមេខ្លោងនៅពីក្រោយ ព្រោះបារម្ភពីសុវត្ថិភាពគ្រួសារ
- ខ្មាន់កាំភ្លើងបង្ហាញអត្តសញ្ញាណអ្នកបញ្ជាឱ្យបាញ់សម្លាប់លោក លិម គិមយ៉ា ក្រោយពេលតុលាការចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោក លី រតនរស្មី